Gần 3 thập kỷ trước, Jean Marc Bosman đã đi vào lịch sử bóng đá thế giới với một vụ kiện chưa từng có, từ đó mở ra cơ hội cho thế hệ cầu thủ tiếp theo trở thành triệu phú và thay đổi bộ mặt bóng đá. Vậy Bosman là gì? Tại sao luật mang tên ông lại nổi tiếng đến vậy? Hãy cùng tìm hiểu ngay hôm nay.
Xem Nhanh
Bosman là gì?
Bosman, xét về tài năng bóng đá, chỉ là một cái tên vô danh. Nhưng cầu thủ người Bỉ đã làm một điều mà cho đến ngày nay, ảnh hưởng của anh đối với thế giới bóng đá vẫn cực kỳ mạnh mẽ. Đó là “Đạo luật Bosman”.
Vì vậy, để hiểu phán quyết hoặc điều luật Bosman là gì , chúng ta cần biết Bosman là gì.
Bosman là cựu cầu thủ người Bỉ, tên đầy đủ là Jean Marc Bosman. Trong thời gian chơi bóng, cầu thủ sinh năm 1964 này có sự nghiệp “khá trung bình”.
Có lẽ thành tích đáng chú ý nhất của ông là thời gian chơi cho đội bóng khổng lồ của Bỉ là Standard de Liege và sau đó là RFC Liege từ năm 1983 đến năm 1990. Ngoài ra, Bosman cũng được triệu tập vào đội trẻ của đội tuyển quốc gia Bỉ.
Nhìn chung, xét về mặt chuyên môn, sẽ rất kỳ quặc khi xếp Bosman “ngang hàng” với những người đồng hương huyền thoại cùng thời như Jean Marie Pfaff, Enzo Scifo, Luc Nilis hay Jean Marie Pfaff…
Phán quyết Bosman là gì?
Trở lại mùa hè năm 1990, hợp đồng của Bosman với RFC Liege đã hết hạn. Mặc dù đã đề nghị Bosman một hợp đồng mới, nhưng do khó khăn về tài chính, câu lạc bộ Bỉ chỉ đồng ý trả cho anh 500 euro/tuần (giảm 75% so với hợp đồng cũ).
Không đồng ý với lời đề nghị “quá đáng” này, Bosman đã tìm kiếm một điểm đến mới và chấp nhận lời mời gia nhập câu lạc bộ Ligue 1, Dunkerque. Tuy nhiên, RFC Liege đã gây khó khăn cho anh bằng cách không cho Bosman ra đi.
Họ đưa ra mức phí chuyển nhượng điên rồ là 250.000 euro và sau đó tăng lên 500.000 euro cho Dunkerque để đổi lấy một cầu thủ tầm thường như Bosman. Tất nhiên, thỏa thuận không bao giờ thành hiện thực.
Ngay sau đó, Bosman nhận được lời mời khác để chơi cho Maastricht, đội đang chơi ở Giải vô địch quốc gia Hà Lan. Nhưng một lần nữa, Liege vẫn “bắt nạt” cầu thủ người Bỉ bằng cách đưa ra mức phí chuyển nhượng cắt cổ cho một cầu thủ sắp hết hạn hợp đồng.
Nguồn tin từ 789win cho biết: Rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan và cảm thấy phẫn nộ trước sự thái quá của Liege, trong cơn tuyệt vọng, Bosman quyết định “làm đúng mọi chuyện” và chính thức kiện câu lạc bộ vào tháng 8 năm 1990.
Trong năm năm, Bosman đã trải qua nhiều vụ kiện tụng ở khắp mọi nơi, từ Liên đoàn bóng đá Bỉ, UEFA đến tổ chức bóng đá quyền lực nhất thế giới, FIFA. Và cuối cùng, ông đã đạt được mong muốn của mình.
Đạo luật của thế kỷ ra đời
Vào ngày 15 tháng 12 năm 1995, Tòa án Công lý Châu Âu tuyên bố Bosman là người chiến thắng trong cuộc chiến pháp lý với RFC Liege. Không có cơ sở pháp lý nào để công nhận quyền sở hữu của một đội bóng đá đối với một cầu thủ (công nhân) đã hết hạn hợp đồng.
Vì vậy, khi hợp đồng của một cầu thủ chuyên nghiệp với đội bóng quê nhà hết hạn, anh ta sẽ được tự do chuyển đến một đội bóng mới.
Cùng với đó, dựa trên Điều 39 về quyền tự do thay đổi nơi làm việc của công dân EU, “Phán quyết Bosman” – được đặt theo tên của chính tiền vệ người Bỉ – đã chính thức ra đời.
Phán quyết này cũng là bước ngoặt lớn trong việc xóa bỏ quy định hạn chế cầu thủ nước ngoài từ Liên minh châu Âu thi đấu tại các giải vô địch quốc gia ở lục địa già.
Cụ thể, trước khi có luật Bosman , hạn ngạch cầu thủ nước ngoài của các đội bóng tham dự cúp châu Âu là 3, nhưng hiện nay, cầu thủ chuyên nghiệp từ EU sẽ không còn được tính là 1 cầu thủ nước ngoài nữa.
Rõ ràng, với luật này, cánh cửa chơi cho các đội bóng hàng đầu châu Âu đã mở rộng cho nhiều cầu thủ đến từ các quốc gia như Bỉ, Cộng hòa Séc, Serbia, Hy Lạp, v.v.
Phán quyết Bosman có lợi cho người chơi
Những người tham gia đăng nhập 789Win chia sẻ: Sau trận chiến pháp lý lịch sử năm đó, nhiều cầu thủ được hưởng lợi trong các cuộc đàm phán hợp đồng. Thông qua “phán quyết Bosman”, các cầu thủ không còn bị động nữa, thay vào đó, họ gây áp lực lên câu lạc bộ quê nhà để tăng lương, với mức thù lao tương xứng với giá trị của họ trên thị trường.
Nếu không tăng lương thì khi hết hạn hợp đồng, cầu thủ sẽ ra đi và đội chủ nhà sẽ không thu được một xu phí chuyển nhượng nào.
Không cần tìm đâu xa hơn Kylian Mbappe. Trong những mùa giải gần đây, ngôi sao người Pháp đã khăng khăng muốn chuyển đến Real Madrid khi hợp đồng của anh với PSG chỉ còn 6 tháng nữa.
Và để cố gắng giữ chân Mbappe, ban giám đốc đội bóng tại Parc des Princes đã phải trả cho tiền đạo 25 tuổi này mức lương cực cao cùng những đặc quyền có một không hai trong lịch sử.
Hay như trước đây, cũng nhờ vào phán quyết Bosman , Rooney và David De Gea đã làm ầm ĩ và muốn rời khỏi đội chủ sân Old Trafford. Và thế là, để giữ chân họ, Quỷ đỏ phải trao cho cả hai bản hợp đồng mới với mức lương khủng so với mặt bằng chung.
Thay đổi bộ mặt bóng đá châu Âu
Trước phán quyết Bosman, các đội bóng châu Âu tham gia các giải đấu cúp như Cúp C1, Cúp C2, Siêu cúp châu Âu, v.v. chỉ được phép sử dụng tối đa 3 cầu thủ nước ngoài. Ví dụ, với các đội bóng Anh, cầu thủ từ bên ngoài Vương quốc Anh sẽ được tính là 1 cầu thủ nước ngoài.
Đó là lý do tại sao ở mùa giải 1994/95, 1 năm trước phán quyết Bosman, MU đã đối đầu với Barcelona tại Champions League. Với chỉ 3 suất cho cầu thủ nước ngoài, Alex Ferguson buộc phải để Peter Schmeichel ngồi dự bị và thay thế bằng Gary Walsh. Kết quả là Quỷ đỏ đã bị đại diện Tây Ban Nha đè bẹp với tỷ số 4-0.
Nhưng khi quy định cầu thủ ở Liên minh châu Âu không còn được coi là cầu thủ nước ngoài được ban hành, Sir Alex và Man United đã vô địch Champions League chỉ… 4 năm sau quyết định có từ thế kỷ trước đó.
Điều đó đủ để thấy phán quyết Bosman đã ảnh hưởng sâu sắc đến bộ mặt bóng đá châu Âu như thế nào.
Thực tế, nhờ Bosman, các đội bóng lớn ở lục địa già như Real, Barca, Bayern, MU, Liverpool, Inter, AC Milan… liên tục tăng cường sức mạnh, “hút máu” đối thủ bằng những cầu thủ mang quốc tịch châu Âu và tạo ra khoảng cách ngày càng lớn về trình độ giữa các nền bóng đá.
Ví dụ, trong 30 năm qua (từ mùa giải 1995/96 đến 2023/24), chỉ có 3 lần trận chung kết Cúp C1 châu Âu có sự góp mặt của một đội bóng không đến từ 4 giải vô địch quốc gia hàng đầu: Ngoại hạng Anh, Serie A, Bundesliga và La Liga.
Đó là PSG mùa giải 2019/20, Monaco, Porto mùa giải 2003/04 và Ajax mùa giải 1995/96. Nhìn lại 10 năm trước khi phán quyết Bosman có hiệu lực , những cái tên như Porto, Steaua Bucharest, Red Star Belgrade, PSV Eindhoven và Ajax có thể dễ dàng thống trị châu Âu, nhưng giờ đây, khả năng các đội bóng này giành chức vô địch có lẽ chỉ là một giấc mơ.
Bosman đã hạ bệ đế chế Ajax
Hãy lấy Ajax vào những năm 1990 làm ví dụ, nhà vô địch Hà Lan đã vô địch Champions League 1994/95 và lọt vào trận chung kết chỉ một năm sau đó. Vào thời điểm đó, Ajax là một thế lực lớn trong làng bóng đá châu Âu.
Tuy nhiên, chỉ vài năm sau phán quyết Bosman (cầu thủ được giải phóng khi kết thúc hợp đồng), luật này đã thay đổi hoàn toàn đội hình và phá hủy “đế chế” Ajax theo cách không thể kiểm soát.
Seedorf và Rijkaard là những quân cờ domino đầu tiên từ chối gia hạn hợp đồng của Ajax và gia nhập Sampdoria. Một năm sau, Edgar Davids và Michael Rieziger, tận dụng phán quyết Bosman, chuyển đến AC Milan. Đồng đội Kluivert và Winston Bogarde cũng làm như vậy.
Chỉ trong 2 mùa giải, 6 ngôi sao xuất sắc nhất của đội đã rời Ajax mà không kiếm được đồng nào. Chưa dừng lại ở đó, đội bóng Hà Lan tiếp tục chia tay Nwankwo Kanu (1996, đến Inter Milan), Marc Overmars (1997, đến Arsenal), Van der Sar (1999, đến Juve).
Đế chế Ajax cuối cùng đã sụp đổ và cơ hội giành chức vô địch Champions League một lần nữa gần như trở nên bất khả thi.
Người hùng Bosman bị lãng quên
Nhắc lại vụ án lịch sử này, Bosman chia sẻ rằng ban đầu các luật sư nói rằng chỉ mất 15 ngày, nhưng thực tế phải mất tới 5 năm.
Bosman 25 tuổi khi anh đệ đơn kiện vào mùa thu năm 1990. Khi vụ kiện được giải quyết vào mùa đông năm 1995, anh đã 31 tuổi. Toàn bộ sự nghiệp thi đấu của anh dành cho các cuộc chiến pháp lý.
Nhưng điều đó không có nghĩa là anh được người hâm mộ hay đồng đội ca ngợi. Mặc dù phán quyết năm 1995 có lợi cho tất cả các cầu thủ, nhưng trước đó, không ai muốn dính líu đến vấn đề này vì sợ bị đình chỉ.
Không chỉ vậy, truyền thông Bỉ liên tục tấn công và để người đàn ông tội nghiệp này ra đi. 29 năm, ở tuổi 60, bóng đá đã rời khỏi Bosman.
Mất đi người vợ đầu, tiền bạc và chiếc xe Porsche yêu quý, cầu thủ từng thống trị bóng đá châu Âu chia sẻ rằng anh gần như phá sản sau vụ kiện.
“Mọi người đều nghĩ tôi sẽ kiếm được một khoản tiền lớn, nhưng thực tế tôi chỉ nhận được 200.000 bảng Anh từ FIFPro vì thắng kiện. Số tiền đó còn ít hơn cả tiền lương một tuần của hàng chục cầu thủ hiện tại”, Bosman nói.
Mặc dù ông là “người đi đầu” trong việc giúp thế hệ cầu thủ hiện tại trở thành triệu phú bóng đá, nhưng khi nói đến Bosman thì hầu như không ai biết ông là ai.
Bất chấp mọi bất lợi, tiền vệ người Bỉ vẫn vui vẻ và tự hào về những gì anh đã làm cho thế giới bóng đá. Đồng thời, người đàn ông 60 tuổi cũng hài hước nói rằng những siêu sao giàu có như Mbappe, Neymar, Messi, Ronaldo,… nên đến gặp anh để nói lời cảm ơn.
Rốt cuộc, Bosman hiện đã có một gia đình mới và sống với 3 đứa con. Mục tiêu lớn nhất của Bosman hiện tại chỉ là cố gắng sống hạnh phúc, tử tế và kiếm tiền để nuôi con. Đối với Bosman, vinh quang lớn nhất trong cuộc sống là cách anh ấy đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã và cố gắng.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về cái tên Bosman là gì và luật thế kỷ mang tên ông. Cảm ơn các bạn đã đồng hành cùng chúng tôi trong bài viết này, hẹn gặp lại các bạn trong những chủ đề thú vị sắp tới.